Αρχαιολογία ή αρχαιολογία;

Η Αρχαιολογία δεν ήταν ποτέ ιδιαίτερα δημοφιλής στην Ελλάδα, αν και αποτέλεσε τον πυλώνα της διαμόρφωσης της νεοελληνικής ταυτότητας. Πάντοτε εθεωρείτο η τροχοπέδη στην «ανάπτυξη» (ποιά;;;;) του τόπου.

Παρ’ όλα αυτά η Αρχαιολογική Υπηρεσία, ο κατ’ εξοχήν αρμόδιος φορέας για την διάσωση και προστασία των αρχαίων, στελεχωνόταν από επιστήμονες ικανούς και προπάντων μαχητικούς για την υπεράσπιση των αρχαίων. Προκειμένου να διασώσουν και να υπερασπίσουν τα αρχαία, οι άνθρωποι αυτοί ήταν διατεθειμένοι να έρθουν σε ρήξεις με τους τοπικούς άρχοντες και τα κάθε είδους επιχειρηματικά, συμφέροντα, τα οποία εμπόδιζαν το αρχαιολογικό έργο.

Αυτή τη στιγμή η Αρχαιολογία στην Ελλάδα έχει χάσει το κεφαλαίο αρχικό της γράμμα, αυτό που δήλωνε ότι πρόκειται για επιστήμη και συνάμα λειτούργημα, και έχει μετατραπεί σε «αρχαιολογία» – δηλαδή ένα απλό επάγγελμα σαν όλα τα άλλα  και δυστυχώς πολύ φοβάμαι ότι πνέει τα λοίσθια. Οι αιτίες είναι πολλές και θα συζητηθούν ξεχωριστά σε επόμενες αναρτήσεις.

Κατ’ αρχήν θα αναφερθώ στο σημερινό εργασιακό καθεστώς των Αρχαιολόγων.

Ως γνωστόν, οι Αρχαιολόγοι προσλαμβάνονταν αρχικά μέσω αυστηρών διαγωνισμών του Υπουργείου Πολιτισμού και έπειτα, το 2003, μέσω του διαγωνισμού του ΑΣΕΠ, μιας διαδικασίας που παρά τα όσα – σημαντικά –  αρνητικά και τρωτά της σημεία, οδηγούσε τουλάχιστον στην είσοδο καταρτισμένων επιστημόνων στην Αρχαιολογική Υπηρεσία.

Πέραν όμως των διαγωνισμών, υπήρξαν τα τελευταία 20 χρόνια 2 μεγάλα κύματα μονιμοποίησης προσωπικού με μόνο και αποκλειστικό κριτήριο την προϋπηρεσία. Δεν αμφιβάλλω σε καμία περίπτωση ότι κατ’ αυτόν τον τρόπο προσελήφθησαν άτομα έμπειρα και ικανά, τα οποία εργάζονταν για πολλά χρόνια. Μαζί τους όμως μπήκαν στην Υπηρεσία – και το ποσοστό τους είναι μεγάλο – άτομα τα οποία βολεύτηκαν απλώς στο δημόσιο και τα οποία δεν δίστασαν να προσκομίσουν για το σκοπό αυτό ακόμη και πλαστά δικαιολογητικά, που τεκμηρίωναν είτε μεγάλη προϋπηρεσία είτε αναπηρία.

Και εμείς οι νέοι Αρχαιολόγοι; Καθώς είναι πλέον εμφανές ότι η εποχή των διαγωνισμών παρήλθε (ανεπιστρεπτί άραγε; ), εμείς δουλεύουμε, «χάρη» στο περίφημο διάταγμα Παυλόπουλου 24 μήνες επί συμβάσει στην Αρχαιολογική Υπηρεσία, και έπειτα μόνο ιδιωτικά, δηλ. σε εργολάβους και, το χειρότερο από όλα, σε ιδιοκτήτες οικοπέδων.

Το εργασιακό καθεστώς αυτό είναι από κάθε άποψη εφιαλτικό. Εφιαλτικό για έναν άνθρωπο που σπούδασε και σπουδάζει μια επιστήμη για να επιτελέσει το λειτούργημα του Αρχαιολόγου και που δουλεύει με όρεξη πάνω σε αυτό που σπούδασε, για να το δει έπειτα να κατασπαράσσεται από τους εκσκαφείς του εργολάβου και τις συνεχείς κρούσεις του για χρηματισμό, που συνήθως συνοδεύονται από ένα «καφεδάκι» και διάφορα άλλα «δωράκια» ή, σε περίπτωση που ο αρχαιολόγος αρνηθεί να ενδώσει,  από άλλου είδους εκβιασμούς.

Εφιαλτικότερο όμως είναι το να προσλαμβάνεται ο Αρχαιολόγος από τον ιδιοκτήτη. Πέρα από όλα τα παραπάνω, ο ιδιοκτήτης θεωρεί συνήθως τον Αρχαιολόγο υπάλληλό του, αφού στο κάτω-κάτω τον πληρώνει κιόλας. Επειδή δε συνήθως οι ιδιοκτήτες δεν έχουν την ίδια οικονομική επιφάνεια με έναν εργολάβο, δεν ασφαλίζουν ούτε τον Αρχαιολόγο ούτε τους εργάτες. Πολλές φορές μάλιστα δεν τον πληρώνουν ούτε καν σύμφωνα  με τα προβλεπόμενα από τον νόμο.

Το πιο εξωφρενικό και εφιαλτικότερο όλων είναι ότι αυτή η πρακτική έχει πλέον παγιωθεί, και αν δεν προωθείται κιόλας, γίνεται τουλάχιστον ανεκτή, από μονίμους Αρχαιολόγους της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, που τυρβάζουν περί άλλα και ανέχονται να υποσκάπτεται ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ.

Περιττό βέβαια να αναφερθεί ότι συχνά Αρχαιολόγοι της Υπηρεσίας είτε αδιαφορούν είτε κάνουν ακόμη και ντίλι με εργολάβους και ιδιοκτήτες για να περικοπούν ένσημα και μισθοί των νέων συναδέλφων.

Άραγε ο ρόλος του νέου Αρχαιολόγου που δουλεύει σε αυτό το καθεστώς είναι:

• Να κάνει τα στραβά μάτια και να καταστρέφει Αρχαία;
• Να είναι ο δούλος του ιδιοκτήτη ή του εργολάβου και να φροντίζει να τα έχει μαζί του πάντα καλά;
• Να ανέχεται τους εξευτελιστικούς εκβιασμούς του κάθε οικοπεδούχου ή εργολάβου;
• Να γίνει λογιστής για τις ιστορίες με το ΙΚΑ, τα ένσημα και τα μισθολογικά; Δεν έχω καμία αντίρρηση ότι είναι απαραίτητο να ξέρει κανείς τα δικαιώματα (αλλά και τις υποχρεώσεις του φυσικά) μέχρι το τελευταίο γράμμα, αλλά αυτή η κατάσταση είναι αδιανόητη.

Ή μήπως τελικά είναι καλύτερο να αλλάξει επάγγελμα;

Αυτό το καθεστώς όμως βάζει και ένα πολύ σημαντικότερο ζήτημα. Σε μια δουλειά που υπάρχει εκ των πραγμάτων ιεραρχία, όπου δηλαδή ο Αρχαιολόγος καθοδηγεί τους εργάτες, εξισώνεται τελικά με αυτούς.

Όσο ακόμη η δουλειά του Αρχαιολόγου θα είναι να ανακαλύπτει, να σώζει αρχαία και πρωτίστως να τα δημοσιεύει, το καθεστώς αυτό δεν μπορεί να υπάρχει.

Εσχάτως, έχουν ανακύψει και αρχαιολόγοι, εργαζόμενοι με δελτίο παροχής υπηρεσιών και άρα υποαμειβόμενοι και ανασφάλιστοι. Το δελτίο παροχής μάλιστα προωθείται από συγκεκριμένους φορείς δήθεν ως λύση στο αντικειμενικό πρόβλημα που έχει δημιουργηθεί από το διάταγμα του Παυλόπουλου για τους συμβασιούχους. Όμως πού και σε ποιόν παρέχει «υπηρεσίες» ο Αρχαιολόγος που εργάζεται σε ένα τέτοιο καθεστώς;

Οι αγαπητοί και πάντα σεβαστοί μόνιμοι συνάδελφοι θα έπρεπε να αναλογιστούν πολλαπλά τις συνέπειες της στάσης τους στα ζητήματα αυτά, πριν αλλάξουν πλευρό για μια ακόμη φορά στον ύπνο του δικαίου και της μονιμότητας .

Το ζήτημα της στάσης ημών των νέων συναδέλφων απέναντι σε όλα αυτά, έχει πάρα πολλές πτυχές και θα τεθεί σε σειρά επόμενων αναρτήσεων. Επιφυλασσόμεθα.

Το μόνο που έχω να πω είναι ότι δεν είμαστε /είναι καθόλου άμοιροι ευθυνών.